روند کلی ظرفیت تولید برق از منابع تجدیدپذیر در سال های اخیر به طور مداوم رو به افزایش بوده است. دلایل اصلی مربوط به این امر، کاهش قیمت تمام شده نیروگاه های تجدیدپذیر، مسائل مربوط به امنیت انرژی جهانی و اثرات محیط زیستی منابع سوخت فسیلی بوده است. بر این اساس، دولتها سیاستهای حمایتی قابل توجهی را برای افزایش سهم تولید انرژی خود از منابع تجدیدپذیر کرده اند. در این میان، انرژی خورشیدی همچنان در سال 2022 بر ظرفیت تولید برق جهانی از منابع تجدیدپذیر تسلط دارد. طبق گزارش آژانس بین المللی انرژیهای تجدیدپذیر(IRENA)، از 362 گیگاوات ظرفیت تجدیدپذیر جدید (RES) اضافه شده در سال گذشته، نیروگاههای فتوولتائیک 66 درصد معادل 239 گیگاوات را به خود اختصاص داده اند. این میزان افزایش نصب نیروگاههای فتوولتائیک، ظرفیت کلی نصب شده آن را به 1177 هزار گیگاوات میرساند که معادل 14.1 درصد از کل نیروگاههای نصب شده در جهان است. این مسئله جایگاه نیروگاههای فتوولتائیک در برنامه آینده توسعه انرژی در سطح جهان را نشان میدهد. 

نیروگاههای تجدیدپذیر نصب شده در سال 2022

ظرفیت کلی نیروگاههای خورشیدی در جهان

با توجه به شکل قابل مشاهده است که ظرفیت نیروگاههای خورشیدی در طول 3 سال اخیر تقریبا 2 برابر شده که شتاب قابل توجهی را نشان میدهد. دلایل اصلی این امر، کاهش قابل ملاحظه قیمت تجهیزات خورشیدی و هزینه سرمایه گذاری، هزینه اندک تعمیر و نگهداری، عملکرد امن و پایدار، نداشتن آلودگی زیست محیطی است. بطور تقریبی، 34%  نیروگاههای فتوولتائیک نصب شده در جهان در چین قرار دارد آن را به یکی از پیشروترین کشورهای دنیا در زمینه تجهیزات خورشیدی تبدیل کرده است. بحران اوکراین نیز اتحادیه اروپا و مخصوصا آلمان را به سمت قطع وابستگی انرژی خود از روسیه سوق داده و باعث شده تا حجم عظیم سرمایه گذاری در این حوزه صورت دهد. همچنین ایالت متحده نیز بخاطر بحرانهای سیاسی، امنیت انرژی و ایجاد ارزش افزوده بالا از نفت، سیاست انرژی خود را به سمت افزایش سهم تولید برق فتوولتائیک متمایل کرده است. تعرفه های بالای خرید برق از تولیدکنندگان برق سبز، پرداخت وام برای پوشش بخشی از هزینه اولیه سرمایه گذاری و معافیتهای مالیاتی از جمله بخشی از سیاستهای حمایتی دولتها هستند. در نتیجه این سیاستها، نیروگاههای فتوولتائیک امروزه از ارزانترین منابع برای تولید الکتریسیته محسوب می شوند و چشم انداز بسیار روشنی را نیز برای آینده نوید می دهند.

هزینه تولید برق از منابع مختلف

براساس پیش بینی آژانس بین المللی انرژی(IEA)، تا سال 2027 سهم نیروگاههای فتوولتائیک از کل ظرفیت نصب شده نیروگاههای برق حدود 22.2 درصد خواهد بود که نیازمند نصب حدود 4000 هزار گیگاوات پنل خورشیدی است.

سناریوهای میزان نصب فتوولتائیک در جهان

وضعیت انرژی در ایران و چشم انداز آینده

در چند سال گذشته، قطعی برق در فصل گرما، به یکی از اصلی‌ترین مشکلات واحدهای تولیدی و صنعتی کشور تبدیل شده است. مشکلی که نتیجه آن، خسارت تولیدکنندگان، آسیب به مواد اولیه و تجهیزات صنعتی، افزایش قیمت نهایی محصولات و ... بوده است.
ظرفیت اسمی نیروگاههای کشور حدود 85 هزار مگاوات می باشد ولی بدلایلی نظیر راندمان پایین، توانایی تولید برق در کشور زیر 68 هزار مگاوات است. بر این اساس ناترازی میان تولید و مصرف برق در کشور به حدود 12 هزار مگاوات افزایش یافته است. در سویی دیگر، برنامه های احداث نیروگاه در سال 1402 با پیشرفتی 0.5 درصدی رو به رو بوده بطوریکه از میزان 6100 مگاوات برنامه ریزی شده برای افزایش ظرفیت تولیدی تا تابستان فقط 320 مگاوات احداث شده است. از این میان 1350 مگاوات برنامه ریزی مربوط به نیروگاه های تجدیدپذیر بوده که تنها احداث 21 مگاوات محقق شده است. علاوه براین، با کاهش عمر تجهیزات تولید و انتقال، تلفات سیستم نیز افزایش داشته است بطوریکه 13 درصد تولید برق کشور در خطوط انتقال و توزیع تلف شده و به مصرف کننده نهایی اختصاص نمی یابد. با در نظر گرفتن این جوانب و وضعیت اقتصادی-سیاسی کشور، چشم انداز روشنی برای سرمایه گذاری دولت در این حوزه و تامین انرژی مصرف کنندگان متصور نخواهد بود. 
قطعی برق صنایع در تابستان و بخشی از بهار جزو برنامه های مدیریت بار وزارت نیرو بوده تا امکان تامین برق شبکه خانگی را داشته باشد. با قرار گرفتن شبکه صنعتی و تجاری در اولویت قطعی برق، میزان قطعی برق در این صنایع 1 روز در هفته بوده که گاهی به 2 روز نیز می رسد. این وضعیت خسارتهای جبران ناپذیری را بر این بخش تحمیل کرده که رقم 7 میلیارد دلار برآورد شده است. در این میان، برخی صنایع سنگین نظیر فولاد و سیمان بخاطر ماهیت انرژی بر بودن با خسارات بالا مواجه شده اند زیرا که بازگشت سیستم این صنایع به وضعیت تولید نیازمند زمان برای بازگرم کردن کوره ها خواهد بود که میزان خسارات را مضاعف می کند.
همانطور که اشاره شد، روند احداث نیروگاه برق در کشور از برنامه توسعه انرژی کشور عقب مانده و لذا انتظار می رود تا روند قطعی برق در سالیان آینده تشدید شود. همچنین، افزایش قابل ملاحظه نرخ خرید برق چه از دولت و چه از بورس انرژی برای سال آینده متصور خواهد بود. در این شرایط، مجموعه های صنعتی می توانند با مشارکت در طرح های وزارت نیرو و ساتبا برای تامین انرژی صنایع، از زیانهای افزایش نرخ برق یا قطعی کامل آن جلوگیری بعمل آورند.